Tussenrapportage WIA-onderzoek

De Algemene Rekenkamer heeft op 9 april 2025 een tussenrapportage gepubliceerd over de WIA-uitvoering door het UWV. De bevindingen bevestigen wat al langer speelt: er zijn structurele fouten gemaakt bij de beoordeling en toekenning van uitkeringen. Wat zijn de belangrijkste inzichten en wat betekent dit voor de praktijk?

In het kort:

• De Rekenkamer stelt vast dat bij 13% van de WIA-uitkeringen tussen 2020 en 2024 fouten zijn gemaakt.
• Circa 20.000 mensen hebben hierdoor mogelijk een te lage uitkering ontvangen; sommigen krijgen duizenden euro’s aan nabetaling.
• De fouten zijn het gevolg van een mix van organisatorische, technische en beleidsmatige oorzaken, herstel vergt tijd en zal impact hebben op de uitvoering.

WIA-problematiek bij het UWV: waar gaat het mis?

De WIA-beoordeling bij het UWV is complex. De beoordeling bestaat uit meerdere stappen: een sociaal-medische beoordeling door de verzekeringsarts, een arbeidsdeskundige schatting van het verdienvermogen en het vaststellen van het dagloon. Fouten in één van deze stappen kunnen leiden tot een verkeerde uitkering, te hoog of te laag.

De Rekenkamer signaleert dat vooral in de berekening van het dagloon structureel fouten zijn gemaakt. Bij 13% van de 250.000 WIA-uitkeringen in de periode 2020–2024 is sprake van een fout. Dat betekent dat tussen de 16.000 en 20.000 mensen vermoedelijk te weinig uitkering hebben ontvangen. In sommige gevallen kan de nabetaling oplopen tot € 25.000 per persoon.

De gevolgen zijn groot, zowel financieel als sociaal. En veel mensen hebben het niet eens door, omdat het systeem te complex is om zelf te controleren.

Waarom zijn er zoveel fouten gemaakt?

De oorzaken zijn divers en lagen verspreid over meerdere niveaus binnen het UWV:

• De focus lag vooral op snelheid en klanttevredenheid, onder druk van oplopende wachtlijsten. Juistheid werd aangenomen, niet getoetst.
• Kwaliteitscontroles werden afgeschaald tijdens corona en daarna niet meer volledig hersteld.
•  IT-systemen zijn verouderd, waardoor handmatige overdrachten en rekentools worden gebruikt. Dat vergroot de foutkans.
•  Wetgeving is complex en veranderlijk, zoals bij de aanpassing van het dagloonbesluit.
• Er is geen duidelijke aanspreekcultuur en signalen over fouten bereikten het UWV-management nauwelijks.
•  Cliënten kunnen fouten vaak niet herkennen, omdat de rekenregels ingewikkeld en niet transparant zijn.

Ook stelt de Rekenkamer vast dat het rechtmatigheidscijfer (bijna 100%) dat UWV rapporteerde, geen volledig beeld gaf van de werkelijke foutenmarge. Fouten in medische beoordelingen en berekeningen bleven daarin namelijk buiten beschouwing.

Wat doet het UWV eraan en is dat genoeg?

Het UWV heeft inmiddels verschillende maatregelen aangekondigd: een nieuw kwaliteitssysteem, scherpere interne controles en investeringen in IT. Ook is een aparte corrigeerorganisatie opgezet om fouten te herstellen. Toch zijn deze stappen volgens de Rekenkamer niet voldoende om alle grondoorzaken weg te nemen.

Bepaalde knelpunten liggen buiten de invloedssfeer van UWV, zoals de complexiteit van de wetgeving en de verwerking van loongegevens uit de Polisadministratie. Bovendien geldt: hoe meer capaciteit naar herstel gaat, hoe minder capaciteit beschikbaar is voor reguliere beoordelingen. De kans op verdere vertragingen is daarom ook groter.

Wat moeten werkgevers hiermee?

Als arbodienst merken wij bij Uitgedokterd dat dit soort ontwikkelingen direct effect kunnen hebben op de dagelijkse praktijk van werkgevers. Deze tussenrapportage laat zien dat het WIA-proces voorlopig onzeker blijft. Ons advies aan werkgevers: wees alert. Vertragingen in de beoordeling of herbeoordeling van WIA-aanvragen zijn reëel en fouten in de uitkering van (ex-)medewerkers kunnen grote financiële en sociale gevolgen hebben.

Heb je medewerkers die tussen 2020 en 2024 zijn ingestroomd in de WIA? Dan is het verstandig om na te gaan of hun uitkering klopt, ook als er geen klachten zijn. Signaleer je iets opvallends, of twijfel je? Neem dan contact op. Wij denken graag mee over vervolgstappen.

Bron: Rekenkamer